Hermitage legt laatste hand aan nieuwe tentoonstelling Russische avant-garde

Verwachte opening: zaterdag 29-1-2022

In de Hermitage Amsterdam wordt achter de schermen de laatste hand gelegd aan de nieuwe grote tentoonstelling: Russische avant-garde | Revolutie in de kunst. De zalen worden klaargemaakt voor de komst van ruim 500 objecten uit de Hermitage Sint-Petersburg. Samen vertellen zij het intrigerende verhaal van de Russische avant-gardekunst. Een verhaal dat begint in keizerlijk Rusland en de daaropvolgende revolutie van 1917 en tot einde komt in de Stalinperiode.

De Russische avant-gardisten, met naast Kazimir Malevitsj natuurlijk ook Wassily Kandinsky, maakten naam met hun radicale vernieuwingen in de schilderkunst. Na de Russische revolutie werd de Keizerlijke Porseleinfabriek in handen gegeven van de avant-gardisten. De fabriek werd een onvervalste broedplaats. Oude voorraden onbeschilderde borden en schalen werden de dragers van vernieuwend werk. Het porselein was immers ruim voorradig en geheel wit. In de modellenkamers van de fabriek is zoveel bewaard gebleven, dat porselein als geen ander het verhaal van de Russische avant-garde kan vertellen. Zo’n vijfhonderd werken op canvas, papier, textiel en vooral porselein tonen de verbeeldingswereld van de avant-gardisten, hun voorlopers en navolgers. Ze tonen een revolutie in de kunst.

Revolutie op porselein

Een nieuwe revolutionaire beeldtaal ontstond, beïnvloed door het suprematisme, de stroming waarvan Malevitsj de grondlegger was. Hierin ontbrak elke figuratie; afgebeeld werden vooral geometrische figuren zoals het vierkant, de cirkel en de rechthoek, met heldere, felle kleuren, wit en zwart. De parallellen tussen het werk van de Russische avant-gardisten en de Nederlandse kunstenaars van De Stijl, opgericht door Theo van Doesburg, zijn duidelijk aanwezig. Voor Malevitsj, Van Doesburg en Mondriaan was abstracte kunst dé nieuwe richting voor de toekomst.

De Russische avant-garde was actief in meer disciplines, was diverser in zijn beeldtaal, politieker in zijn stellingname en bestond uit een grotere groep kunstenaars. In Rusland ondervond de stroming steeds meer politieke tegenwind. Gaandeweg werd de fabriek gezuiverd, de avant-gardisten gemarginaliseerd. De poëtische abstractie week voor de dienstbare beeldtaal van het socialistisch realisme. De verworvenheden van de heilstaat moesten gevierd worden. En Stalin werd verheerlijkt.

De makers

Aan dit project werkt een team van de Hermitage Amsterdam en het Staatsmuseum Hermitage in Sint Petersburg. De tentoonstellingsconservator is Birgit Boelens (Hermitage Amsterdam), de gastconservator is slavist en specialist Russische kunst van de vroege 20ste eeuw, Sjeng Scheijen. Zij werken samen met het team van experts uit Sint Petersburg. De ontwerpers van de tentoonstelling zijn Carlo Wijnands (ruimtelijk ontwerp), Vanessa van Dam (grafisch ontwerp) en André Cremer (UNA designers, publiciteitscampagne en catalogus).